Stairiúlacht
Gluaiseacht ealaíne a d'fhorbair go déanach sa 19ú haois is ea an stairiúlacht, ar a dtugtar an Nua-Chlasaicis freisin. Léiríonn sé imoibriú in aghaidh an rómánsachais agus an réalachais. In ionad radhairc ón bhfíorshaol a léiriú, rinne péintéirí stairiúla iarracht radhairc idéalacha a mheas a bhí tipiciúil dá dtréimhse nó áit roghnaithe a léiriú. Bhí sé ar intinn ag ealaíontóirí stairiúla pictiúir a chruthú a shainigh a ré. Bhí sé ar intinn acu freisin bunbhrí tréimhse a thabhairt amach, go sonrach trí leas a bhaint as a íomháineachas móréilimh. Tá rogha an ábhair á rialú ag an rún chun a thaispeáint conas mar a bhíodh an saol i dtréimhse roghnaithe. Níor tuigeadh é mar léiriú cruinn ar an réaltacht, ach mar bhealach chun béim a chur ar cháilíochtaí ealaíne. Bhí sé i gceist go mbeadh sé ina leagan idéalach den ábhar. Tháinig an stairiúlacht chun cinn sa Fhrainc agus sa Ghearmáin idir 1817 agus 1830. Ba iad na péintéirí stairiúla mór le rá David, Delacroix, Corot agus Courbet ón bhFrainc agus Cornelius, Runge, Overbeck agus Gerhard ón nGearmáin. Rinneadh pictiúir stairiúla chun dul i bhfeidhm ar an lucht féachana trí úsáid a bhaint as dathanna, sonraí agus siombalachas. Is minic a léirigh siad radhairc ó mhiotaseolaíocht na Gréige nó d’úsáid siad tagairtí bíobalta. Cé gur gluaiseacht ealaíne é an stairiúlacht den chuid is mó a chuimsigh péintéireacht, chuimsigh sé dealbhóireacht (réada cré) agus ailtireacht freisin. D’fhéadfaí an stairiúlacht a mheas mar an chéad ghluaiseacht idirnáisiúnta ealaíne, toisc gur stíl choiteann é d’ealaíontóirí ó náisiúin éagsúla a oiriúnú. Tá sé seo amhlaidh toisc go gcruthaíonn na healaíontóirí is mó tóir ó ré áirithe íomhá nua chun an tréimhse sin a léiriú. Ina dhiaidh sin, tosaíonn ealaíontóirí eile ag ionchorprú na stíleanna seo ina gcuid oibre féin. Ní raibh sé i gceist riamh an stairiúlacht a ghlacadh mar léiriú cruinn ar an réaltacht. Ba mhodh chun teibíocht agus impriseanachas a bhí ann a leag béim ar cháilíochtaí ealaíne in ionad iarracht a dhéanamh mionsonraí ar ábhar a thaispeáint.
